Ετικέτες

80's (1) αγανακτισμένοι (1) ανθρακωρύχοι (1) απεργία (1) απολιτικ (1) Αρκετά Καλός (1) Βαρουφάκης (1) Βενιζέλος (1) γάμος (1) γλυκά (1) γλώσσα (1) διήγημα (1) εκλογές 2015 (2) εξουσία (1) επαίτες (1) επιβάτες (1) επιστολή (1) Ζωή Κωνσταντοπούλου (1) ηλεκτρικός (3) θαυμάζω (1) θηλυκότητα (1) καθρέφτης (1) Καλλιθέα (1) κιλά (1) ΚΚΕ (1) κράζω (1) κρίση (1) κυβέρνηση (2) Κύριος (1) Λάλας (1) μάγος (1) μαντήλα (1) Μεγάλη Βρετανία (1) Μέρκελ (1) μέσα κοινωνικής δικτύωσης (1) Μοναστηράκι (2) Μουσουλμανισμός (1) μπούργκα (1) ναρκωτικά (1) ΝΔ (1) Παπαδιαμάντης (1) παραμύθι (2) ΠΑΣΟΚ (1) Πλατεία Δαβάκη (1) πολιτικά ορθό (1) πολιτική ορθότητα (1) ΠΟΤΑΜΙ (1) πρίζα (1) πρωθυπουργός (1) Ρωξάνη (1) Σαμαράς (2) σπολλάτη. παιδιά (1) Σταχτομπούτα (1) ΣΧΕΣΕΙΣ (1) σχέσεις (1) ταινία (1) Ταύρος (2) Τέλειος (1) Τζήμερος (1) τραπέζι (1) Τριανταφυλλίδης (1) Τσίπρας (2) τυρκουάζ (1) υλική στέρηση (1) φεμινισμός (1) φτώχεια (1) Χατζηνικολάου (1) χορευτής (1) Χριστούγεννα (1) χωριό του Άι Βασίλη (1) ψήφος (1) AIDS (1) Barbie (1) Da Capo (1) facebook (1) gay (1) jumbo (1) LGSM (1) lifestyle (1) Matthew Warchus (1) pride (1) social media (1) tweet (1) twitter (1)

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2014

Ο "ΚΟΥΤΣΑΒΛΟΣ" ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ "ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΗΣΗΣ" Από πολιτική ορθότητα- ή σκοπιμότητα- δεν μιλάμε πια για φτώχεια αλλά για «υλική στέρηση»…





Ο "ΚΟΥΤΣΑΥΛΟΣ" ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΥΛΙΚΗΣ  ΣΤΕΡΗΣΗΣ

Χθες βράδυ παρακολουθούσα μια τηλεοπτική ενημερωτική εκπομπή με θέμα την ακρίβεια στην ελληνική αγορά. Σε ζωντανή σύνδεση με το στούντιο βρισκόταν ο Πρόεδρος του τμήματος Μάρκετινγκ της ΑΣΟΕΕ και σχολίαζε μαζί με τον οικοδεσπότη τα αποτελέσματα μιας έρευνας για την οικονομική κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών που πρόσφατα είχε διενεργήσει η ΑΣΟΕΕ. Από όλες τις καρτέλες που πέρασαν από την οθόνη, μία ήταν αρκετή για να κερδίσει την προσοχή μου. Δεν περιείχε αριθμούς ή ποσοστά. Έγραφε μόνο τη φράση "συνθήκες υλικής στέρησης". 

Λειτουργώντας με εκείνο το ιδιότυπο ένστικτο του μεταφραστή που αναγνωρίζει πότε μια έκφραση είναι μια πρωτογενής φράση της γλώσσας του και πότε αποτελεί προϊόν μετάφρασης, αναζήτησα τον όρο "material deprivation". Και η αναζήτησή μου με οδήγησε στο γλωσσάρι της EUROSTAT.
(http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:Material_deprivation)

Στο συγκεκριμένο λήμμα η EUROSTAT παραθέτει μια λίστα από 9 αγαθά -  πληρωμή ενοικίου ή στεγαστικού ή λογαριασμών, θέρμανση της κατοικίας και αντιμετώπιση έκτακτων δαπανών είναι κάποια απο αυτά- και εξηγεί ότι ως πολίτες σε συνθήκες "υλικής στέρησης" θεωρούνται όσοι δεν έχουν πρόσβαση σε 3 από τα αγαθά αυτής της λίστας. Εαν κάποιος στερείται τεσσάρων από αυτά τα εννέα αγαθά, θεωρείται ότι βρίσκεται σε κατάσταση "σοβαρής υλικής στέρησης" (severe material deprivation). Για την ιστορία, οι λέξεις poοr / poverty δεν αναφέρονται πουθενά μέσα στο λήμμα.

Έτσι λοιπόν έμαθα ότι ζούμε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν φτωχοί (πλούσιοι, όμως;), αλλά άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες υλικής στέρησης. Η πολιτική ορθότητα μπορεί να απολαύσει έναν από τους μεγαλύτερους θριάμβους της: άλλαξε τον κόσμο αντικαθιστώντας μια λέξη με δύο άλλες.

Η έννοια του πολιτικά ορθού -που ανάγει τις ρίζες της στις αρχές του 20ου αιώνα καθώς την χρησιμοποιούσαν με σκωπτικό ύφος οι Σοσιαλιστές για να στηλιτεύσουν τις θέσεις των Κομμουνιστών, οι οποίοι συχνά έκαναν λόγο για "ορθές απόψεις"-, επέστρεψε με έναν εκρηκτικό τρόπο στη δεκαετία του '90, εγκαινιάζοντας στην ουσία έναν νέο τρόπο έκφρασης, άξονας του οποίου ήταν η χρήση λεκτικών σχημάτων που δεν δημιουργούν ή προβάλλουν στερεότυπα και στεγανά κοινωνικών διακρίσεων και διαχωρισμών.

 Κοιτίδα του νεόυ φαινομένου -που γρήγορα θα αποχτούσε οικουμενικές διαστάσεις-, η Αμερική. Χωνευτήρι εθνοτήτων, γλωσσών, πολιτισμών, θρησκειών, με ένα βαρύ ρατσιστικό παρελθόν, η Αμερική χρειαζόταν ίσως περισσότερο από κάθε άλλο σημείο στον πλανήτη αυτόν τον νέο κώδικα έκφρασης. Έτσι, δεν γίνεται πια λόγους για μαύρους ή νέγρους (blacks, nigers) αλλά για Αφρο-Αμερικανούς (Afro-Americans). Δεν υπάρχουν πια "Ινδιάνοι", αλλά "Native Americans", Ιθαγενείς Αμερικανοί. Η ευχή "Merry Christmas" μεταλλάσσεται σε "Happy Holiday", γιατί μπορεί να είναι αργία για όλους, αλλά δεν είναι Χριστούγεννα για όλους.  Αντίστοιχα, δημιουργούνται εκφράσεις όπως "mentally or physically challenged people" για να να περιγραφούν άτομα με νοητική στέρηση ή σωματική ανεπάρκεια. Η εποχή του πολιτικά ορθού είχε ξεκινήσει. 

 Στην πορεία, η φρενίτιδα της κουλτούρας του πολιτικά ορθού συνάντησε βέβαια και σθεναρούς πολέμιους. Σημείο αιχμής της διαμάχης ήταν ότι στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας, με την επιβολή ενός συγκεκριμένου μοντέλου επικοινωνίας, επιχειρείται στην ουσία μια άνευ προηγουμένου λογοκρισία και χαλιναγώγηση της σκέψης, ένας ύπουλος αποπροσανατολισμός του συλλογικού κοινωνικού συνειδητού. Η πολιτική ορθότητα φιλοδόξησε να καταργήσει τα στεγανά. Και το έκανε, δημιουργώντας καινούργια.

Στην Ελλάδα του 2014 υπάρχουν νοικοκυριά που διατελούν σε συνθήκες "υλικής στέρησης".
Στην ασπρόμαυρη Ελλάδα του '50 και του '60 η φτώχεια ήταν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στις ταινίες και στα τραγούδια. Από την "Κάλπικη Λίρα" του Γιώργου Τζαβέλα μέχρι τον "Λουστράκο" της Μαρίας Πλυτά κι από τη"Δραπετσώνα" των Μίκη Θεοδωράκη -Τάσου Λειβαδίτη μέχρι τη "Φτωχολογιά" των Σταύρου Ξαρχάκου-Λευτέρη Παπαδόπουλου μια ολόκληρη κοινωνία διαγράφεται ανάγλυφη, στο πανί και στο πεντάγραμμο. Άλλοτε με μια γεύση πικρή, αφού η κόρη της πλούσιας οικογένειας θα εγκαταλείψει τον άσημο, φτωχό ζωγράφο, κι ας είναι ο έρωτας της ζωής της, για τη σιγουριά ενός πλούσιου γάμου. Κι άλλοτε με μια περήφανη συγκίνηση, αφού ο πάμφτωχος λουστράκος γίνεται σπουδαίος γιατρός και στο τέλος παίρνει και το κορίτσι. Και πάντα με έναν κόμπο στο λαιμό, γιατί αλλιώς δεν μπορείς να πεις τον στίχο "στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή". 

Η φτώχεια δεν ήταν φαινόμενο στην ελληνική κοινωνία, ήταν μια καθημερινότητα. Βέβαια, η Χούντα εξέλαβε το αριστουργηματικό νεο-ρεαλιστικό δράμα του Αλέκου Αλεξανδράκη "Συνοικία το όνειρο"  ως μια μη ρεαλιστική (!) απεικόνιση της ελληνικής πραγματικότητας και πετσόκοψε την ταινία, στα πλαίσια μιας  ιδιάζουσας χουντικής "πολιτικής ορθότητας". 

Προσπαθώ να φανταστώ την Ελένη Ζαφειρίου, αιώνια μάνα, να ξενοπλένει και με δακρυσμένα μάτια να εξηγεί στον Βασιλάκη Καϊλα ότι "παιδάκι μου, εμείς ζούμε σε συνθήκες υλικής στέρησης". Δεν μπορώ. 

Το 1971 στην ταινία "Της Ζήλειας τα Καμώματα", ο Λάμπρος Κωνσταντάρας αστειεύεται σε βάρος του αντεραστή του-ο οποίος έχει κάποιο ελαφρύ κινητικό πρόβλημα- χρησιμοποιώντας την έκφραση: "ποιος, ο Στέφανος, ο κούτσαβλος;" Το 2014 δεν γελάμε με την ατάκα, ξέρουμε πως είναι χονδροειδής. Και οπωσδήποτε καθόλου πολιτικά ορθή. Αυτό βέβαια δεν μας εμποδίζει να κλείσουμε με το αμάξι μας τη ράμπα του πεζοδρομίου. Κι αφού θα έχουμε παρκάρει, το βράδυ στον καναπέ μας αφήνουμε τη φωνή του εκφωνητή να χαϊδεύει τα αυτιά μας  -σαν παραμύθι σε παιδί- και αποκοιμόμαστε ήσυχοι πια, αφού δεν υπάρχει φτώχεια, μόνο υλική στέρηση.

Καλή σας νύχτα.